Lekker ontbijt en een boeiende lezing over de verborgen parels van het Pajottenland
Combi ontbijt en vertelling: weer een voltreffer!
Toast Literair was opnieuw een feestje – zowel voor de geest als voor de maag! Terwijl de koffie(koeken) en yoghurts nog verteerd werden, nam Herman Cornelis ons – ingeleid door de immer enthousiaste Nestor Evens – mee op een reis door het Pajottenland. En wat voor een! Religieuze parels, artistieke meesterwerken en architectonische hoogstandjes passeerden de revue. We lichten er een paar uit, want Herman volgen is een uitdaging op zich 😉.
Een regio om te koesteren
Het Pajottenland staat bekend om zijn vruchtbare grond en schilderachtige schoonheid. Dit zie je terug in historische kaarten, zoals die van Jacob van Deventer en de Ferrariskaarten. Ze tonen hoe diep de culturele wortels van deze streek gaan.
Kunst en Religie
Kerktorens dienden als oriëntatiepunten en speelden een cruciale rol in het dagelijkse leven. Belangrijke voorbeelden zijn de Sint-Martinusbasiliek van Halle, de Onze-Lieve-Vrouwekerk van Bellingen, en de Sint-Kwintinuskerk van Lennik, die ook voorkomt op Pieter Bruegels "De Parabel der Blinden". Herman, overtuigd van deze link, bestudeerde het schilderij zelfs in het Museo di Capodimonte in Napels.
Een bijzondere toepassing van kunsttechnieken is te vinden in de Onze-Lieve-Vrouwekerk van Gaasbeek, waar in het altaar van Sint-Lucia gedreven koper en het schild van een caretschildpad werden gebruikt. Dit laatste materiaal, met zijn unieke kleurpatroon, werd later verboden wegens overexploitatie.
De Triptiek van het Hooglied van Simeon (1619)
In de Sint-Martenskerk van Lennik bevindt zich een bijzonder drieluik over de Opdracht van Jezus in de Tempel. De zijluiken tonen taferelen uit het leven van Sint-Antonius, met symboliek zoals de uil (spirituele waakzaamheid), aap (ondeugd), pad (levenscyclus) en het doodshoofd (vergankelijkheid).
Een ander religieus monument is de Woestijnkapel in Gooik, een voormalige bedevaartkapel die ontstond na de vondst van een geelkoperen kruisbeeld in 1280.
Het Leven van de Kartuizers
De Kartuizerorde, gesticht door Bruno van Keulen na een huiveringwekkende ervaring met de dode Raymond Diocres, heeft een belangrijke plaats in het Pajottenland. Het eerste kartuizerklooster in de Nederlanden werd gesticht in Herne (1314).
Het moederklooster in Frankrijk is beroemd om zijn Chartreuse-likeur (met maar liefst 55% alcohol en 130 kruiden!). Wie het iets minder straf wil, kan in West-Vleteren het Kartuis-bier (8%) proeven.
Christus op de Koude Steen (ca. 1500, Herfelingen)
Dit beeldhouwwerk toont Christus in contemplatie en eenzaamheid, wachtend op zijn kruisiging. Dit moment, afkomstig uit middeleeuwse passietraktaten, werd een belangrijk thema in de volksdevotie. Het beeld uit Herfelingen wordt beschouwd als een van de mooiste in zijn genre.
Het Retabel als Stripverhaal
In de Onze-Lieve-Vrouwkerk van Lombeek bevindt zich een houten Mariaretabel met 120 beeldjes in 9 taferelen. Dit hielp ongeletterde pelgrims de Bijbel beter te begrijpen. Het retabel werd vervaardigd in Brussel, een belangrijk productiecentrum voor retabels naast Antwerpen en Mechelen. Opvallend is dat het niet ingekleurd is, vermoedelijk door een restauratie in 1848. In 1982 werd het opnieuw gerestaureerd door het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium.
Het Praalgrafmonument van Pierre d’Herbais en Hendrika d’Imersele (Pepingen)
Dit monument in de Sint-Martinuskerk van Pepingen (1510) is een werk van Jehan Mone en vertoont renaissance-elementen zoals gecanneleerde zuilen en een fronton. Het is het eerste Vlaamse grafmonument waar de figuren knielend worden afgebeeld in plaats van liggend.
Strijtem: het skelet en het glasraam
De Sint-Martinuskerk in Strijtem (1857-1859), ontworpen door Louis Spaak, verving een oude romaanse kerk. De toren werd in 1901 toegevoegd door Jules Rau.
Pastoor Cuylits van Strijtem had een uniek gevoel voor humor. Hij installeerde een bewegend skelet in de kerktoren, verbonden aan het uurwerk. Waar het vandaan kwam? Niemand weet het zeker. Misschien van een vermoorde champetter, misschien uit het kabinet van zijn vader, die dokter was.
Hij liet ook 12 glasramen plaatsen met gezichten van lokale inwoners. Het raam Onze-Lieve-Vrouw van de Rozenkrans, geschonken door Lucie Billen, toont Dominicus, Catharina van Siëna en Onze-Lieve-Vrouw met de gelaatstrekken van notaris Velge en zijn familie. Onderaan worden zondaars in het vagevuur afgebeeld, waaronder minister Charles Woeste en zuster Maria Deodata (Franciscanessen van Strijtem), als kritiek op hun gebrek aan sociale betrokkenheid.
Sint-Pieters-Kapelle: de Kruisweg en de Champetter
De Kruisweg in de kerk van Sint-Pieters-Kapelle, geschilderd in 1867 door Constantin Meunier, werd gefinancierd via een subsidie, verkregen door tussenkomst van Jules Bara en Jules Vandenpeereboom. Vanwege de artistieke waarde werd meerdere keren geprobeerd hem te verplaatsen, onder andere naar de kathedraal van Mechelen. Tijdens de restauratie van 1928-1930 werden ramen aangepast om de schilderijen beter te kunnen plaatsen.
In de eerste statie wordt Christus door Pilatus veroordeeld. Meunier plaatst hem centraal op een sokkel, met een witte lendendoek en rode spotmantel. De dramatische belichting versterkt de intensiteit van de scène.
Het standbeeld van de champetter, geplaatst in 2009 bij de Sint-Pieterskerk, eert Petrus Ferbiest, de laatste veldwachter van de gemeente. Hij verkondigde gemeentelijk nieuws vanaf een roepsteen, een traditie die tot 1959 bestond. Ferbiest speelde ook een rol in de talentelling van 1947, waardoor Sint-Pieters-Kapelle geen taalfaciliteiten kreeg. Een vergelijkbaar standbeeld staat in Sint-Lievens-Houtem.
Een toast op het Pajottenland!
Na al die verhalen werd het tijd om het nieuwe jaar in te luiden. En hoe kan dat beter dan met een glas in de hand? Proost op het Pajottenland en zijn rijke geschiedenis!
Zie foto's in de fotogalerij.
